درسهای آیت‌ا... طالقانی برای جامعه امروز ما

به نقل از آینده:

با وجود لغو مراسم سالگرد آیت‌ا... طالقانی در حسینیه ارشاد كه قرار بود از سوی دختر ایشان، خانم اعظم طالقانی برگزار شود، مراسم دیگری از سوی سید مهدی، فرزند دیگر آیت‌ا... طالقانی و بیناد شهید و امور ایثارگران در مسجد هدایت تهران برگزار شد.

به گزارش خبرنگار «آینده»، در این مراسم كه تیزرهایی نیز برای اطلاع‌رسانی آن در سیما پخش شد، حجت‌الاسلام والمسلمین جعفریان، استاد برجسته تاریخ معاصر و انقلاب اسلامی به تشریح فرازهایی از شخصیت آیت‌ا... طالقانی پرداخت.

جعفریان ضمن اشاره به دوران پس از مشروطه تا عصر رضاخان كه مذهب زیر فشار شدید روشنفكران لائیك قرار داشت و بیشتر شاعران وابسته به جریان روشنفكری، مذهب و دین و روحانیت را در معرض انتقادهای تند قرار می‌دادند، گفت: پس از شهریور بیست، كشور از شر رضاخان خلاص شده و با این كه بیگانگان این مملكت را اشغال كرده بودند، مردم از رفتن رضاشاه چنان خوشحال بودند كه اصل متوجه اشغال كشور نشده و مقاومتی برابر آنها نكردند. وی تأكید كرد كه این درس عبرتی برای ملت ما و دیگر ملت‌هاست كه اگر حكومتی ظالمانه برخورد كند، مانند آنچه صدام در عراق كرد، مردم از برای نابودی استبداد ممكن است به بیگانگان نیز متوسل شوند یا لااقل مقاومتی برابر آنان نكنند. دلیل این مسأله آن است كه ظلم و ستم خرد كننده ملت‌هاست و واكنش نسبت به آن حساس است.

جعفریان گفت: در شرایط جدید چند روحانی با جدیت و با زبان جدیدی به احیای دین پرداختند. یكی از آن‌ها حاج سراج انصاری و دیگری مرحوم آیت الله طالقانی بود. پدر وی مرحوم سید ابوالحسن طالقانی در زمان رضاخان موسسه تبلیغاتی دینی برای پاسخ به شبهات داشت و آقای طالقانی در آن محفل، راه و رسم زنده كردن دین را تجربه كرده بود.

رئیس كتابخانه مجلس گفت:‌ آیت الله طالقانی نخستین روحانی بود كه با طبقه دانشجو ارتباط نزدیك برقرار كرد و در جلسات انجمن اسلامی دانشجویان حاضر شده و تفسیر قرآن می‌گفت. در آن زمان بیشتر روحانیون ادبیات مذهبی مناسبی برای برقراری ارتباط با نسل جدید نداشتند، اما آیت الله طالقانی هم در سخن گفتن و هم نوشتن، سلیس و روان و به روز صحبت می‌كرد.

جعفریان گفت: بیشتر مقالات تفسیری آیت الله طالقانی در مجله آیین اسلام منتشر می‌شد كه مرحوم نصرت الله نوریانی با كمك مرحوم حاج سراج انصاری آن را به چاپ می‌رساند و یكی از درخشان ترین نشریات مذهبی دهه بیست ایران است.

سخنران این برنامه با اشاره به تعارضات موجود میان جریان ملی گرا و فدائیان اسلام گفت: آیت الله طالقانی روابطش را از موضع یك روحانی كه مرشد و رهبری دارد، به یك نسبت برقرار كرد. وی خلوص نواب صفوی را می‌ستود و مردانه از وی دفاع می‌كرد در عین حال در كنار بسیاری از روحانیون تهران، از جریان ملی شدن صنعت نفت و دكتر مصدق دفاع می‌كرد.

جعفریان افزود: آیت الله طالقانی روابطش را با عموم جناح‌ها تا آخر حفظ كرد و می‌كوشید همه مبارزات را علیه رژیم پهلوی سوق دهد. وی در عین حال كه روی اندیشه‌های مذهبی اصیل دینی خود تأكید داشت، اما خط كشی میان خود و دیگر افراد متدین و سالم نداشت، ولو آن كه با برخی از اندیشه‌های او مخالف بودند. شهید مطهری هم همین طور بود و ضمن آن كه در پاورقی‌های اصول فلسفه و روش رئالیسم از كتاب راه طی شده مرحوم بازرگان انتقاد می‌كرد، رفاقتش را با این جماعت حفظ كرد.

جعفریان با اشاره به مجاهدت‌های علمی آیت الله طالقانی گفت:‌ تنها یكی از افتخارات ایشان آن است كه قرآن را در جامعه دینی معاصر ما زنده كرد. این چیزی بود كه مورد غفلت واقع شده بود. آیت الله طالقانی از این بابت هم از سوی متحجرین تحت فشار بود و هم طعنه روشنفكران لائیك را تحمل می‌كرد. با این حال، صداقت، صلابت و مجاهدت و اخلاق بی‌نظیر او سبب شد تا همه به وی جذب شوند.

جعفریان گفت در یكی از اسناد ساواك آمده است كه پنج گروه از طالقانی حمایت می‌كنند: نیروهای ملی و نهضت آزادی، دانشجویان و دانش‌آموزان، انجمن مهندسین، فرهنگیان و بازاریان. این نشان از روحیه باز آیت الله طالقانی دارد. این همان موضعی است كه باید از آن به عنوان موضع رهبری یاد كرد كه می‌كوشد همه را زیر چتر حمایتی خود داشته باشد و مصداق آیه «واخفض جناحك لمن اتبعك من المؤمنین» باشد. اگر ایشان خودش گروهی عمل می‌كرد و حزبی می‌شد، دیگر نمی‌توانست چنین موضعی داشته باشد.

جعفریان در خاتمه با اشاره به نقش آیت الله طالقانی در چهار دهه آن هم به طور مستمر، و با توجه به شخصیت مذهبی سیاسی او لازم است این شخصیت به عنوان یك اسوه برتر در جامعه ما به نسل قدیم و جدید معرفی شده و مجسمه او در بهترین نقطه شهر به عنوان كسی كه امام راحل از او با عنوان ابوذر زمان یاد كرده، چراغ راه مردم باشد.

در مراسم عصر دیروز بعد از صحبت حجت‌الاسلام جعفریان، مهدی عبد خدایی یكی از مبارزین باقی‌مانده از فدائیان اسلام به بیان خاطرات خود از آیت الله طالقانی پرداخت و از ارتباط فدائیان اسلام با آن مرحوم سخن گفت.

محمد مهدی عبدخدایی خود را قدیمی ترین زندانی سیاسی پیش از انقلاب دانست و افزود: مرحوم طالقانی را در بیرون و داخل زندان زیارت می كردم و چند شبی كه با نواب صفوی در منزل آیت‌الله طالقانی مخفی شده بودم، شجاعت این مجاهد نستوه را درك كردم.

عبدخدایی افزود: طالقانی معتقد بود كه ایرانی خانواده حكومت است و نباید این خانواده را آزرد.

وی در پایان سخنانش چندین دعا كرد و یكی از دعاهای او این بود كه خدایا شعور فهمیدن مسائل سیاسی را به ما عطا بفرما.

لازم به یاد آوری است سال‌هاست دو نوع مجلس برای آیت الله طالقانی برگزار می‌شود. جلسه ای از سوی ملی – مذهبی‌ها كه اساس آن توسط خانم اعظم طالقانی دختر آن مرحوم و آقای بسته نگار داماد ایشان در حسینیه ارشاد برگزار می‌شد و امسال مانند بسیاری از مراسم دیگر تعطیل شد.

مجلس دیگر توسط آقای مهدی طالقانی فرزند دیگر ایشان و بسیاری از دوستداران قدیمی آن مرحوم به ویژه همسایگان مسجد هدایت در این مسجد بزگرار می‌شود كه امسال نیز بسان سالهای قبل برگزار شد.

------------------
تاریخ انتشار خبر: 88/6/19